(૩૯૯) બાળનજરે સાહિત્યકાર !

પુખ્તવયે પહોંચેલ કોઈપણ પુરુષ કે સ્ત્રી જો સાહિત્ય પરત્વે ઉદાસીનતા સેવે, તો તે રવીન્દ્રનાથ ટાગોરના ‘સાહિત્યસર્જકતા (Authorship)’ શીર્ષકવાળા કાવ્યના બાળક સમાન છે. મને ખાત્રી છે કે તે કાવ્યના બાળકની સાહિત્યને સમજવાની અક્ષમતા મારા વાંચકોને એ સ્વીકારવાની ફરજ પાડશે જ કે પુખ્ત વયની કોઈપણ વ્યક્તિ પણ જો સાહિત્યને ન સમજે અથવા તેનાથી આભડછેટ રાખે, તો તે પેલા નાના બાળકની કક્ષામાં જ આવી ગએલી ગણાશે; જ્યાં ફરક માત્ર એ જ સમજવાનો રહેશે  કે પેલી મોટી વ્યક્તિ રમકડાં રમતી નથી કે પારણામાં ઝૂલતી નથી ! ચાલો, આપણે એ કાવ્યમાંના બાળકના વિચારોની આછેરી ઝલક માણીએ.

એ કાવ્યમાંનું બાળક પોતાના સાહિત્યકારપિતા ઉપર કેટલાક આરોપો મૂકતાં પોતાની માતા સમક્ષ ફરિયાદ કરે છે. પહેલાં તો તે કહે છે પિતાજી વિપુલ પ્રમાણમાં ભલે પુસ્તકો લખતા હોય, પણ તે શું લખે છે તે મારી સમજમાં આવતું નથી. વળી આટલું જ નહિ, પણ તે તેની માતાને પણ પોતાની વાત સાથે સંમત થવાનું જણાવતાં કહે છે કે તે પણ તેની જ જેમ તેમના લખાણને સમજી શકતી નહિ જ હોય! એ બાળક સાવ નિર્દોષભાવે પોતાની માતાને પિતા કરતાં ચઢિયાતી એ દલીલથી ગણાવે છે કે તેણી કેવી સરસ વાર્તાઓ કહી સંભળાવે છે કે જે તેના પિતાજી લખી શકતા નથી. આપણને રમુજ થાય એવા શબ્દોમાં તે બાળક તેની માતાને પૂછે છે કે શું તેમણે તેમની માતા પાસેથી એવી વાર્તાઓ સાંભળી નહિ હોય કે પછી સઘળી ભૂલી ગયા હશે! વધુ આગળ તે બાળક ઉમેરે છે કે પિતાજી સાચે જ સાવ એવા ધુની થઈ ગયા છે કે જાણે આખોય સમય તે પુસ્તકો બનાવવાની કોઈ રમત ન રમી રહ્યા હોય! વળી તે તેની માતાનો ઉધડો લેતાં તેમને એ પણ પરખાવી દે છે કે તું પણ મને ઘરમાં જરા સરખો પણ અવાજ કરવા દેતી નથી એમ કહીને કે તેમને તેમના કામમાં ખલેલ પહોંચે છે! આગળ જતાં બાળકની બીજી એક વાત આપણને હસાવ્યા વિના છોડશે નહિ, જ્યારે કે તે એમ કહે છે કે પોતે પોતાની નોટબુકમાં જેમ એ, બી, સી, ડી, ઈ. અક્ષરો લખે છે તેમ તેનાથી વિશેષ તે કંઈ જ લખતા નથી. બાળકની દલીલોમાં પરાકાષ્ઠા તો ત્યારે જ આવે છે કે તેના મતે પિતાજી કાગળોના ઢગલે ઢગલા બગાડે છે, ત્યારે તે તેમને કશું જ કહેતી નથી અને પોતાને તો હોડી બનાવવા એક કાગળ સુદ્ધાં પણ લેવા દેતી નથી! અહીં આ કાવ્યનો ટૂંક સાર પૂરો થાય છે, પણ મારા સુજ્ઞ વાચકોએ તે કાવ્યનો સાચો આનંદ માણવો જ હોય, તો નીચે આપેલા મૂળ અંગ્રેજી કાવ્યને વાંચી જવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે.

-વલીભાઈ મુસા

Authorship

YOU SAY THAT father writes a lot of books, but what he writes I don’t understand.

He was reading to you all the evening, but could you really make out what he meant?

What nice stories, mother, you can tell us! Why can’t father write like that, I wonder?

Did he never hear from his own mother stories of giants and fairies and princesses?

Has he forgotten them all?

Often when he gets late for his bath you have to go and call him an hundred times.

You wait and keep his dishes warm for him, but he goes on writing and forgets.

Father always plays at making books.

If ever I go to play in father’s room, you come and call me, ‘what a naughty child!’

If I make the slightest noise, you say, ‘Don’t you see that father’s at his work?’

What’s the fun of always writing and writing?

When I take up father’s pen or pencil and write upon his book just as he does,-a, b, c, d, e, f, g, h, i,-why do you get cross with me, then, mother?

You never say a word when father writes.

When my father wastes such heaps of paper, mother, you don’t seem to mind at all.

But if I take only one sheet to make a boat with, you say, ‘Child, how troublesome you are!’

What do you think of father’s spoiling sheets and sheets of paper with black marks all over on both sides?

– Rabindranath Tagore