(519) Best of the year 2015 (5)

You may click on

(૪૫૬) પ્રિયતમાની જીવંત કબર ! (ભાવાનુદિત કાવ્ય) [7]

(૪૫૭) ભવ્યતમ ભારતીય ગ્રીષ્મ (ભાવાનુવાદ) [8]

(૪૫૮) માધુરી દીક્ષિત (સિનેતારિકા) – ભાવાનુવાદ [9]

(૪૬૦) હું અને મારો ઘોડો : પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૧)

(૪૬૧) ચકલીઓ : પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૨)

(૪૬૩) ચાલો ને, આપણે … – ભાવાનુવાદ [10]

(૪૬૪) જ્યારે એ ચુનાવયુદ્ધ વિરમશે… – ભાવાનુવાદ [11]

(૪૬૫) “માધુરી દીક્ષિત (સિનેતારિકા)” : પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૩)

(૪૬૭) “ગૌરવર્ણો ભિક્ષુક” : પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૪)

(૪૬૯) “મુજ ભાર્યા પણ જાણે આ લગ્નેતર લફરું !” : પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૫)

(472) Comprehension of  a Poem ‘Colossal Mistake’ (by Rabab Maher) – Valibhai Musa

(474) The Demise of a Gentle Giant

(૪૭૫) “પિયુ પરણ્યાની રાતડી પહેલી” :પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૬)

(૪૮૦) મારો જન્મદિવસ – તિર્યક (તિરછી) નજરે

(૪૮૩) “સર્જન અને વિસર્જન” – શ્રી વિજય જોશીનાં અંગ્રેજી કાવ્યોના ભાવાનુવાદ અને સંક્ષેપ (૧)

(૪૮૪) “તાત્ત્વિક સ્વગતોક્તિ”- શ્રી વિજય જોશીનાં અંગ્રેજી કાવ્યોના ભાવાનુવાદ અને સંક્ષેપ (૨)

(૪૮૫) પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન : ૭ : “ચાલો ને, આપણે …”

(૪૮૬) પ્રિયતમાની જીવંત કબર : પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૮) – વલીભાઈ મુસા

(૪૮૯) હું મરવા કરતાં, બેશક, ચૂમી ભરવાનું વધારે પસંદ કરીશ! -વલીભાઈ મુસા (ભાવાનુવાદક)

(૪૯૧) “ચતુર્થ પરિમાણની પેલે પાર” – શ્રી વિજય જોશીનાં અંગ્રેજી કાવ્યોના ભાવાનુવાદ અને સંક્ષેપ (૩)

(૪૯૨) “વેદનાનું વૃક્ષ” પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૯)

(૪૯૩) “કોરો કાગળ” – શ્રી વિજય જોશીનાં અંગ્રેજી કાવ્યોના ભાવાનુવાદ અને સંક્ષેપ (૪) -વલીભાઈ મુસા

(૪૯૪) “જ્યમ અસ્ખલિત મેઘ વરસે…” પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૧૦)

(૪૯૭) આમવૃક્ષ (મૂળ વાર્તાકાર : મધુલિકા લિડલ || ભાવાનુવાદક : વલીભાઈ મુસા

(૫૦૦) “વિખૂટા પડ્યાનો વલવલાટ” : પ્રૉફેસર મુકેશ રાવલનાં અંગ્રેજી કાવ્યો – ભાવાનુવાદ અને રસદર્શન (૧૧)

 –વલીભાઈ મુસા 

 

 

 

 

 

(૫૦૯) “એકાકી કારાવાસ” – શ્રી વિજય જોશીનાં અંગ્રેજી કાવ્યોના ભાવાનુવાદ અને સંક્ષેપ (૭) -વલીભાઈ મુસા

એકાકી કારાવાસ

(ભાવાનુવાદ)

મુજ મહદંશ સૂધબૂધથી વંચિત
એવા મેં વીતાવ્યું મુજ સમગ્ર અસ્તિત્વ સાવ એકલવાયું
ઘોર તિમિરભર્યા ગર્ભકોચલા મહીં.

હળવા ને વળી લયબદ્ધ મારા ખુદના જ શ્વાસોચ્છ્વાસ તણી
મોજૂદગી અનુભવી અને સાવ ઝાંખુંઝાંખુ ને અસ્પષ્ટ ધૂંધળું
જોવા માંડ્યું હું પહેલવહેલું ગર્ભ મહીં ધીમે ધીમે.

અને પછી તો એકદા સાવ અચાનક સરી પડ્યું હું
ગર્ભ માંહેથી બાહિર અને અંજાઈ ગયું બાહ્ય ઝળહળતા તીવ્રતમ પ્રકાશ થકી
અને ડઘાયું હું વિવિધ કર્કશ અવાજો સુણી
ને વળી ઝીણી નજરે મુજને અવલોકતાં સૌ જન થકી.

શમનકારી શાંતિ છવાઈ ગઈ મુજ પરે તુર્ત જ,
ક્યમ કે જાણ્યું મેં કે નવ માસ તણા એકાકી કારાવાસ પછી
ઝૂલી રહ્યો છું હું તો મુજ જનની તણા સલામત અને માવજતભર્યા બાહુઓ મહીં.

– વલીભાઈ મુસા (ભાવાનુવાદક)

* * * * *

Solitary Confinement

Deprived of most of my senses,
I spent my entire existence alone,
in complete darkness in that cell.

I felt gentle rhythmic presence
of my own breathe and blurry and fuzzy
at first, gradually I began to see.
Then one day, quite unexpectedly, as I was ushered
out of the cell, I was blinded by the sharp stinging lights,
a cacophony of noises and probing eyes.

Soon a soothing calm came over me. I knew –
after 9 months of solitary confinement –
I was in the comforting caring arms of my mother.

– Vijay Joshi

* * * * *

સંક્ષેપ :

આ કાવ્ય માનવમાદાના ગર્ભમાંના ભૃણ, તેનો વિકાસ અને છેલ્લે માનવબાળ તરીકેના તેના જન્મની સમગ્ર પ્રક્રિયાને ઉજાગર કરે છે. ‘જ્યાં ન પહોંચે રવિ, ત્યાં પહોંચે કવિ’ની ઉક્તિ અનુસાર કવિએ આત્મકથાનક રૂપે ગર્ભસ્થ શિશુના મુખે કથની મૂકીને ઉમદા કવિકર્મ પાર પાડ્યું છે. માનવમાદાના ગર્ભને કારાવાસનું રૂપક આપીને તેમાં વિકસતા ભૃણને કેદી તરીકે ઓળખાવ્યું છે. નવ માસની જાણે કે સજા પામ્યું હોય એવું એ ભૃણ અંધકારભરી કાળકોટડીમાં એકલવાયું જીવન વિતાવે છે. ગર્ભાધાન પછીનાં કેટલાંક અઠવાડિયાં પછી જ્યારે એ ભૃણમાં જીવસંચાર થાય છે ત્યારથી માંડીને તેના જન્મ સુધીના એ સમયગાળા દરમિયાન તેણે વેઠેલી યાતનાઓ હિંદુ મત પ્રમાણે કર્મફળ હોવાની કવિની ધારણા છે. છેવટે પરિપક્વ સમયે એ ભૃણ પૂર્ણ વિકસિત બનીને શિશુ રૂપે જન્મ ધારણ કરે છે. નવજાત શિશુ જન્મ્યા પછી ક્ષણભર શાંત પડી રહે છે એ બાબત વિષેની કવિની ભવ્યતમ કલ્પના વાચક માટે હૃદયસ્પર્શી બની રહે છે. નવ માસના કારાવાસ પછી મુક્તિનો શ્વાસ લેતા એ શિશુને માતાના સલામત અને માવજતભર્યા હાથોમાં ઝૂલતું બતાવીને કવિ કાવ્યનું સમાપન કરે છે.

-વલીભાઈ મુસા (સંક્ષેપકાર)

* * * * *

શ્રી વિજયભાઈ જોશીનાં સંપર્ક સૂત્રો : –

ઈ મેઈલ – Vijay Joshi aajiaba@yahoo.com

બ્લૉગ – VIJAY JOSHI – WORD HUNTER : https://vrjoshi.wordpress.com

 

(૫૦૮) “ચબરાક શ્રેણીબંધ હત્યારો” – શ્રી વિજય જોશીનાં અંગ્રેજી કાવ્યોના ભાવાનુવાદ અને સંક્ષેપ (૬) -વલીભાઈ મુસા

ચબરાક શ્રેણીબંધ હત્યારો (ભાવાનુવાદ)

(અછાંદસ)

આડેધડ,

અણધાર્યા
અને મનફાવે તેમ એ કરે પ્રહાર.

પોલીસ દફ્તરે,
ન ખૂની હોવાનું કોઈ રેખાચિત્ર
યા કોઈ ગવાહ –

ઉદ્દેશવિહીન,
ઢબ એક જ
ને એક જ કાર્યરીતિ.

કડી કોઈ છોડે નહિ,
ચેતવણી કે
આંગળાંનાં નિશાન પણ નહીં –

આગમનનો અણસાર પણ નહિ,
છાનોછપનો અને
અભેદભાવે સૌને હણે એકસરખો.

વિચારમાત્રે તેઉ તણી ઉપસ્થિતિના એકદા,
હલબલી ઊઠું નિજ ચેતાતંત્રે ને સાક્ષાત્ ભાળું હું નિજ અંત્યેષ્ટિક્રિયા !

એ આવી પહોંચે ચૂપચાપ ને વળી ચાપલ્યે,
એવા બાહોશ સેનાધ્યક્ષની જેમ,
મુજ માંસ અગ્નિસંસ્કાર તણી આગમાં ગળવા પૂર્વે
ફંગોળી દે મુજ આત્માને –
સ્વર્ગ મહીં, કે જ્યાં મારું નવજીવન થાય શરૂ ફરી !

અને એ હત્યારો અવિરત હત્યાઓ કરતો રહે ફરીફરી;
અહો, કેવું વણઉકલ્યું રહસ્ય રહેતું એ સર્વદા !

આશાવાદી બની રહું કે હવે પછીનો મુજ ઘડોલાડવો
આખરી બની રહે અને પ્રતીક્ષા કરતો રહું
તોય એની હજુય વળી એક વાર !

– વલીભાઈ મુસા (ભાવાનુવાદક)

* * * * *

The elusive serial killer

strikes randomly
unexpectedly and
arbitrarily
has no police record
killer profile or
witnesses –

no motive
a pattern or
a modus operandi –
leaves no clues
warnings or
fingerprints –

is unpredictable
clandestine and
Indifferent

sensing his presence one day
I felt the funeral in my Brain
with the stealth and skill
of a shogun samurai – before
the inferno could engulf my flesh –

he hurled my soul into
the heavens to begin my new life –

all over again while he continues to kill
the mystery remains unsolved

hoping my next encounter to be
my last – I wait for him – again

​​​​​​– Vijay Joshi

* * * * *

સંક્ષેપ :

આ કાવ્ય અવિરત ચાલ્યે જતા જન્મ અને પુનર્જન્મના ચક્રને સમજાવે છે, જેમાં મૃત્યુને શ્રેણીબંધ હત્યાઓ કરતા હત્યારા તરીકેનું રૂપક આપવામાં આવ્યું છે. વળી મૃત્યુની ધાસ્તી જ એવી છે કે તેનો વિચારમાત્ર કરતાં જીવાત્માનું ચેતાતંત્ર ભયની કંપારી અનુભવે છે અને ખરે જ પોતાની નજર સામે જ પોતાની અંતિમવિધિ થઈ રહી હોય તેવો આભાસ તેને થતો હોય છે.

કવિએ એમિલિ ડિક્સનના એક કાવ્યના કથન ‘I felt the funeral in my Brain’ને આબેહૂબ રીતે પોતાના આ કાવ્યમાં સાંકળી લીધું છે. ‘જે જાયું તે જાય’ ઉક્તિ અનુસાર જીવમાત્રને મૃત્યુ તો કદીય છોડનાર નથી. મૃત્યુનો દેવતા યમરાજ કે મલેકુલ મૌત કોઈ નર કે નારીને પોતાના ક્રૂર પંજામાં જકડી લે છે; ત્યારે તે વ્યક્તિ તો એમ જ ઝંખતી હોય છે કે આ પોતાનો આખરી જન્મ અને આખરી મોત હોય અને જન્મમરણના ચક્રમાંથી મુક્ત બનીને પોતે મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે. પરંતુ હિંદુ ફિલિસોફી મુજબ કર્મોનો હિસાબ સરભર ન થાય ત્યાંસુધી જન્મમરણનું આ ચક્ર ચાલ્યા જ કરતું હોય છે.

કવિએ મૃત્યુના દેવતાને શ્રેણીબંધ હત્યાઓ કરતા હત્યારા તરીકે ઓળખાવતાં તેની કાબેલિયતને પણ દર્શાવી છે. ચબરાક હત્યારો હત્યાને અંજામ આપવાનું કામ બખૂબી નિભાવતો હોય છે, બસ તેમ જ મૃત્યુ પણ ચૂપચાપ આવીને કોઈપણ જીવની જિંદગીને સમાપ્ત કરી દે છે.

અનોખા વિષય ઉપરનું અનોખું આ કાવ્ય ખરે જ આપણા ચિત્ત ઉપર ઘેરી અસર કરે છે અને માનવજીવનની ક્ષણભંગુરતાને સુપેરે સમજાવે છે.

-વલીભાઈ મુસા (સંક્ષેપકાર)

* * * * *

શ્રી વિજયભાઈ જોશીનાં સંપર્ક સૂત્રો : –

ઈ મેઈલ – Vijay Joshi aajiaba@yahoo.com

બ્લૉગ – VIJAY JOSHI – WORD HUNTER

 

 

(૫૦૬) “વણલખ્યું” – શ્રી વિજય જોશીનાં અંગ્રેજી કાવ્યોના ભાવાનુવાદ અને સંક્ષેપ (૫) -વલીભાઈ મુસા

વણલખ્યું

(અછાંદસ)

સઘળે ફરી વળ્યો શબ્દોને ખોળવા
જડી ગયા ભોંયતળિયે, વેરાયેલા.

કોઈ પ્રેમાળ, કોઈ દ્વેષીલા;
કોઈ વળી સૌમ્ય, તો કોઈ વળી ભાવતા.

કેટલાક આનંદી, કેટલાક દુખિયારા;
કોઈક તો સાચુકલા, સીધા ને સાદા.

કોક તો હતાશ વળી, કોક તો આશભર્યા;
કોક સાવ જૂઠડા જ લીસા ઢોળાવ સમ.

કોઈક વળી ગંભીર, તો કોઈ સાવ રમૂજી;
કોઈ ખૂબ વાલીડા, ને કોઈક તો કશામાં નંઈ.

કોઈ કોઈ મળતાવડા, કોઈ કોઈ મતભેદિયા;
કોઈ વળી લહેરી, તો કોઈક સાવ રોતલ.

કેટલાક ટચુકડા, તો કેટલાક લંબુજી;
ને કોક વળી મરતલ, તો કોક વળી ભડવીર.

કોક તો લેખામાં નંઈ, કોઈક વળી ભાવતા;
કોઈ સાવ મસ્તરામ, તો કોક વળી ભારી વેંઢારવા.

આપણાં લોક જ્યમ, તેઓ શ્વસતા-સંવેદતા;
ને હડધૂત જો કરીએ તો દુભાય ઘણેરા બાપડા.

મુજ કાવ્ય જ્યાં બે તૃતીયાંશ માત્ર સર્જાયું,
ને નીચો વળ્યો ઢૂંઢવા કોઈક અદકેરા શબ્દ.

પીડાભરી ચીસ થકી સહસા એ શબ્દોએ
બુમરાણ એવી તો મચાવી

કે ‘બસ કરો સતામણી ને
છોડી દો તવ કવિતા અધૂરી.

મુક્ત તો છીએ અમે, ભલે વેરાયેલા હોઈએ.
ભોંયતળિયે અમને છોડી દો, રહેવા દો અમને,

બસ એમ જ રહેવા દો.’

– વિજય જોશી (કવિ)

– વલીભાઈ મુસા (ભાવાનુવાદક)

* * * * *

Unwritten 

Went looking for words to explore,
found them scattered on the floor.

Some with love, some with hate,
some quite bland, some with taste.

some with joy, some with pain,
some with truth, simple and plain.

some with despair, some with hope,
some with lies on a slippery slope.

some quite serious, some had fun,
some had respect, some had none.

some consenting, some dissenting,
some rejoicing, some lamenting.

some pretty short, some pretty long,
some quite weak, some quite strong.

some were ignored, some adored,
some were amused, some bored.

like people – they breath, they feel,
if abused, they are hurt a great deal.

As the poem was done only two thirds,
I reached down to get more words.

suddenly words screamed in agony,
stop the torture, spare the poetry.

free we are, scattered we might be,
Leave us on the floor, leave us be.

Just leave us be.

–  Vijay Joshi

* * * * *

નોંધ : – આ કાવ્ય સ્વયં-સ્પષ્ટ હોઈ તેનો સંક્ષેપ (Synopsis) આપવામાં આવ્યો નથી.

* * * * *

શ્રી વિજયભાઈ જોશીનાં સંપર્ક સૂત્રો : –

ઈ મેઈલ – Vijay Joshi aajiaba@yahoo.com

બ્લૉગ – VIJAY JOSHI – WORD HUNTER : https://vrjoshi.wordpress.com

 

(૪૯૩) “કોરો કાગળ” – શ્રી વિજય જોશીનાં અંગ્રેજી કાવ્યોના ભાવાનુવાદ અને સંક્ષેપ (૪) -વલીભાઈ મુસા

A piece of blank paper

A Muslim wrote “Quran”
A Christian wrote “Bible”
A Jewish wrote “Torah”
A Hindu wrote “Gita”.
On a piece of blank paper

Everyone claimed
their version of the truth
to be the real truth
the only truth.

A pandemonium ensued
peace unraveled
Tempers flared
Chaos erupted

In great agony
the paper screamed
stop these hatred
these unholy wars
stop it all

let me be
let me just be
a blank piece of paper.

– Vijay Joshi

* * * * *

કોરો કાગળ

(અછાંદસ)

મુસ્લીમે લખ્યું ‘કુરાન’
ને ખ્રિસ્તીએ લખી ‘બાઈબલ’.
યહુદીએ લખ્યું ‘તોરાહ’
તો વળી, હિંદુએ લખી ગીતા;
કોરા એક કાગળ ઉપર.

દાવો દરેકનો એકસરખો;
કે તેમનો ગ્રંથ સત્ય,
આખરી સત્ય
ને એક માત્ર સત્ય.

કોલાહલ ઊઠ્યો,
શાંતિ ડહોળાઈ,
મિજાજ ભડક્યા,
અંધાધૂંધી ફાટી, સઘળે.

તીવ્ર પીડાએ
કાગળ ચીસ્યો :
આ ધિક્કાર બંધ કરો,
આ નાપાક યુદ્ધોય બંધ કરો.
આ સઘળુંય બંધ કરો.

મને રહેવા દો,
ખરે જ મને રહેવા દો,
કોરા કાગળનો એક ટુકડો જ !

– વિજય જોશી (કવિ)

– વલીભાઈ મુસા (ભાવાનુવાદક)

* * * * *

કોરો કાગળ (સંક્ષેપ)

કાગળનો કોરો ટુકડો કોરા કાગળ તરીકે જ અસ્તિત્વમાં આવ્યો અને લહિયાઓએ પ્રાચીન ધર્મગ્રંથોની હસ્તપ્રતો તેના ઉપર લખી કાઢી. તેમણે ઈરાદાપૂર્વક પોતપોતાની તરફેણ અને વિરુદ્ધનાં અવળાં અર્થઘટનો એ કાગળમાં લખી નાખ્યાં; જેનું પરિણામ એ આવ્યું કે ધર્મયુદ્ધો, દલીલબાજીઓ, ધિક્કારની ભાવના, ધર્માંધતા વગેરે વગેરે ઊગી નીકળ્યાં. અહીં રૂપક તરીકે લેવાયેલો કોરા કાગળનો ટુકડો ધર્મગ્રંથોનાં ખોટાં અર્થઘટનો સામે બળવો પોકારી ઊઠ્યો અને આજીજી કરવા માંડ્યો કે તેને એકલો છોડી દેવામાં આવે, કોઈપણ ધર્મ સાથેના જોડાણથી તેને મુક્ત રાખવામાં આવે અને તેને માત્ર અને માત્ર એક કોરા કાગળ તરીકે જ રહેવા દેવામાં આવે.

 – વિજય જોશી (કવિ)

 – વલીભાઈ મુસા (ભાવાનુવાદક)

* * * * *

શ્રી વિજયભાઈ જોશીનાં સંપર્ક સૂત્રો : –

ઈ મેઈલ – Vijay Joshi aajiaba@yahoo.com

બ્લૉગ – VIJAY JOSHI – WORD HUNTER : https://vrjoshi.wordpress.com

* * * * *