(214) અપમાનજનક દાંપત્ય સંબંધો કે ઘરેલુ હિંસા

Click here to read in English
થોડાક મહિના પહેલાં કોઈક વેબસાઈટ ઉપરની ગરમાગરમ સમાચાર કોલમે મને પ્રોત્સાહિત કર્યો હતો કે મારે ઉપરોક્ત વિષયે કંઈક લખવું અને એ કામે હવે હું અહીં ઉપસ્થિત છું. આગળ વધવા પહેલાં ઉપરોક્ત સમાચારને સંક્ષિપ્તમાં ધ્યાનાકર્ષિત કરવાની છૂટ લઉં છું. એક ૪૪ વર્ષીય ટી.વી. અને ફિલ્મ કલાકાર ચાર્લિ શીન (Charlie Sheen)ની તા.૨૫-૧૨-૨૦૦૯ ના રોજ તેની પત્ની બ્રૂક મ્યુલર (Brooke Mueller)ની US પોલીસને ૯૧૧ નંબરના ફોન ઉપરની ફરિયાદને આધારિત ધરપકડ કરવામાં આવી હતી, જેમાં તેણીના ઉપર શારીરિક હૂમલો કરવાનો તેના ઉપર આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ચાર્લિ શીનને ઘરેલુ હિંસા આચરવાના દોષારોપણના મુદ્દે નાતાલનો મોટા ભાગનો દિવસ જેલની કોટડીમાં ગાળવો પડ્યો હતો. મ્યુલરનો આક્ષેપ હતો કે જ્યારે તેણીએ ચાર્લિને પોતાને છૂટાછેડા જોઈએ છે તેવું કહેતાં તેણે ચપ્પુ ઘૂમાવીને પોતાને મારી નાખવાની ધમકી આપી હતી. તેણીના કથન મુજબ ચાર્લિએ કહ્યું હતું કે, ‘તું ભયના ઓથાર હેઠળ જ રહે તે જ ઉત્તમ છે. વળી આ વાત જો તું કોઈને કહીશ, તો હું તને મારી નાખીશ.’

પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિઓના જીવનમાં ઘટેલી ઘટનાઓ સમાચાર માધ્યમોની મથાળાની મુખ્ય લીટીઓ બનતી હોય છે, પણ સામાન્ય માણસોના જીવનની આવી ઘટનાઓ મહત્વની અને નોંધપાત્ર હોવા છતાંય તેમના તરફ ધ્યાન સુદ્ધાં આપવામાં આવતું નથી હોતું. દાંપત્યજીવનની અપમાનજનક સ્થિતિ એ વિશ્વવ્યાપી સમસ્યા છે કે જે ભિન્નભિન્ન સંસ્કૃતિઓમાં વ્યાપ્ત હોઈ દુનિયાભરની મોટાભાગની સ્ત્રી-વસ્તીને તે સ્પર્શે છે. છેલ્લા કેટલાક દસકાઓથી પત્નીઓ પ્રત્યેનો તિરસ્કૃત વ્યવહાર એ સામાજિક સમસ્યા તરીકે ઓળખાવા માંડ્યો છે અને ઘણા બધા દેશોની સ્ત્રીઓ પતિઓ દ્વારા આચરાતા આવા જંગાલિયતભર્યા કૃત્યને નિર્મૂળ કરવા અથવા તેમાં બદલાવ લાવવા સંગઠિત થઈને પોતાનો અવાજ ઊઠાવી રહી છે. પેલા નિષ્ઠુર પતિઓ પીડાદાયી મારઝૂડ, ધમકીઓ અને વિવિધ ફોજદારી ગુનાહિત કૃત્યો દ્વારા પત્નીઓને ત્રાસ આપતા હોય છે. આવી દુ:ખી સ્ત્રીઓ હરપળે પોતાની જિંદગીની અસલામતીના ભય હેઠળ જીવતી હોય છે. શાબ્દિક અપમાનો (મહેણાંટોણાં), ધમકીઓ અને શારીરિક ઈજાઓ રોજિંદી ઘટનાઓ હોવા ઉપરાંત આવી પરિસ્થિતિને લાંબા સમય સુધી ખેંચ્યે રાખવાથી કેટલાક કિસ્સાઓમાં તો પોતાની જિંદગીથી હાથ ધોઈ નાખવાની સ્થિતિ પણ સર્જાતી હોય છે. દાંપત્યપીડનને કૌટુંબિક અંગત કે ઘરેલુ મામલો સમજવામાં આવતો હોવાના કારણે આવી પીડિત સ્ત્રીઓ મિત્રો, કુટુંબીજનો કે સત્તાવાળાઓ તરફથી કોઈ મદદ કે સહકાર મેળવી શકતી નથી કે જે થકી તેમના ઉપર થતો અત્યાચાર કાં તો બંધ થાય કે પછી એવા જીવનસાથીથી પોતે કાયમી છૂટકારો પામી શકે.

 

(209) Abusive Spousal Relationships or Domestic Violence

Click here to read in Gujarati 

Some months ago on a Web-site, a fresh and hot news column had struck up my mind to write down something on the above subject and now I am here. Before I proceed on, I take liberty to highlight the above news in precise. A TV and Movie Actor, Charlie Sheen of 44 was arrested on Dec. 25, 2009 against call to 911 (Toll free Phone No. to US Police in emergency) on the ground of allegation for assaulting his wife, Brooke Mueller. He had to spend much of Christmas Day in a cell of the prison after being accused of domestic violence. Mueller had alleged that he had threatened to kill her by brandishing a knife when she said that she wanted a divorce. According to her statement, Sheen had said, ‘You better be in fear. If you tell anybody, I’ll kill you.’

Incidents happened in lives of celebrities make News Head Lines, but common people are never noticed in spite of their incidents being weighty and noteworthy. Spousal abuse is a global issue that occurs in many cultures and affects most of the world’s population of women. Over the last some decades, the issue of wife abuse has become recognized as a problem and women in many countries have organized to advocate for change in such a barbarous act committed by husbands. They practice second-degree assault, menace and do variety of criminal mischief towards wives. All the times, these poor women remain in fear for safety of their lives. Verbal insults, threats and physical injury are very common and even death might occur in case of such situation is prolonged. Spousal abuse is seen as private matter so that the abused women do not have any support of friends, family or the authority to have help to stop the abuse or leave the relationship.

In oriental countries, and particularly in rural areas all over the world, this problem exists for centuries with no name, publicly unspoken and a silent torture that the women have to bear with swallowed tongues in their mouths. Sometimes, the abuse is overlooked, excused, or denied primarily; but later on, when it is disclosed before the public all of a sudden, it becomes an unbelievable matter for all. It is assumed that the man is the ruler of his household and the authorities or societies have no concern there to interfere into their domestic problems or affairs. The issue of wife abuse has been taken up by the public as an issue of general concern now-a-days and thus the view has changed. If anybody feels abused, there are now many organizations ready to help. There are also many websites that offer information, help and advice.

Accurate statistics on the problem of spousal abuse are unavailable due to its unrecognized and under reported status. Spousal abuse is not gender specific; it refers to violence and abuse by either a wife or a husband. In some cases it can refer to couples who live together but who are not married and in few cases either of the past spouse (divorced or divorcee) harasses the other. Statistically, reports of women being abused are more common than that of men.

This abuse is sequential, developmental and dynamic. It is cyclical, reaching many peak levels over extended periods of time. Most of the women dare not leave an abusive spousal relationship in spite of having physical Injuries and suffering from psychological problems. Initially, she remains in confusion and after passage of some time, she realizes the reality. She tries her level best to ease the situation, but her efforts prove to be fruitless to bring the end of the abuse. Gradually, her ideas of getting rid of the abuser develop and get stronger in her mind. Some of them succeed to overcome the threat to life by opting divorce, but many of them surrender themselves to the abuser and continue living miserable life. Counselors, Psychologists and Social Workers advise the victim to escape the violence first and talk to an attorney next. The victim should calm down the emotional storms and gather courage to come to the hard decision of leaving the abusive relationships.

The abuser’s prime goal is to have power and control over the other and to achieve this very goal, the following types of domestic violence and/or abuse are practiced:

Physical : Hitting, Punching, Slapping, Kicking, Choking, Pushing, Being hit with objects, Imprisoning in a room

Emotional : Name-calling, Insulting, Isolating, Threatening, Hurting pets, Crazy making

Sexual : Unwanted sexual touching, Demanding sex, Committing rape, Insisting sexual activity without the consent of the partner

Stalking (Spying) : Following when leaving the house, Harassing by phone calls, Running in public places, Calling to workplace, Stopping going to workplace or job,

Before concluding the post, I would like to give below a check-list just to know whether you are in an abusive relationship. These are the clear signs to know that you are being abused by your partner. They are red signals for you and without any delay you must get help or support from your parents, other family members, religious authorities, social welfare departments, justice system and all other concerned relatives or friends. Out of many signs, find below some major ones:

· monitors and controls what you’re doing all the time and where you go

· criticizes you for little things

· constantly accuses you of being unfaithful

· discourages and keeps you away from seeing friends or family,

· prevents you going to work or college

· gets angry as if or already has drunk alcohol or used drugs

· controls how you spend your money

· controls your use of needed medicines

· humiliates you in front of others

· destroys your property or things that you care about

· threatens to hurt you, the children, or pets,

· uses or threatens to use a weapon against you

· forces you to have sex against your will

· blames you for his violent outbursts and abusive behavior

· humiliates or yells at you

· criticizes you and puts you down

· treats you so badly that you’re embarrassed for your friends or family to see

· ignores or puts down your opinions or accomplishments

· sees you as property or a sex object, rather than as a person

· acts excessively jealous and possessive

· limits your access to money, the phone, or the car

· constantly checks up on you

· insists telling a lie to your friends or family that you are not harassed

· keeps you unknown to passwords of banking and mails

· fabricates stories to defend and practices dual personalities

· flatters when suspects that you are going to leave permanently

· swears and promises now and again to keep you well and turns out

· enjoys seeing you in distress

· restricts you spending of any money for your genuine needs

· tries to prove to be false whatever you say with baseless arguments

Noticing and acknowledging the above warning signs and symptoms of domestic violence and abuse, the first step is to end it immediately at any rate. No one should live in fear of the person who abuses you. If you recognize yourself or someone you know in the above warning signs and descriptions of abuse, don’t hesitate to reach out having available help from various sources mentioned above.

Hope this article might prove to be a lighthouse to victims of domestic violence and abuse and parents also to have true knowledge of abusive spousal relationships of their married children.

Bye.

 -Valibhai Musa

 

 

 

(201) એક ચિંતનશીલ પત્ર (Re-written for a competition)

મારી અમેરિકાસ્થિત ધર્મની માનેલી એક બહેનને લખવામાં આવેલો પત્ર :

વ્હાલી બહેન,

એક વખતે જ્યારે આપણે બધાં આપણા ધાર્મિક સ્થળેથી પાછાં ફરતાં હતાં, ત્યારે તેં મને તારી કારમાં બેસાડ્યો હતો અને એક પ્રશ્ન પૂછ્યો હતો કે “ભાઈબહેનના સંબંધોમાં કયો મહાન ગણાય – લોહીના સગે બનેલો કે લાગણીથી બંધાએલો?”. તારા આ પ્રશ્નનો મેં તને તરત જ  જવાબ આપી દીધો હતો કે ‘એ બાબત એકબીજાંની સમજદારી ઉપર આધાર રાખે છે.’ તારો આ સીધો જ પ્રશ્ન આપણા પરસ્પરના લોહીના સંબંધે નહિ, પણ લાગણીના તંતુએ બંધાયેલા આપણા ભાઈબહેન તરીકેના સંબંધના સંદર્ભે હતો.

મારા મુદ્દાને સ્પષ્ટ કરવા હું તને શેક્સપિઅર (Shakespeare) ના નાટક ‘King Lear’ના કથાવસ્તુમાંથી એક ઉદાહરણ આપવાનું પસંદ કરીશ. તેં મને જેવો પ્રશ્ન પૂછ્યો હતો તેવો જ પ્રશ્ન રાજા લીઅરે (Lear) એક પછી એક એમ પોતાની પુત્રીઓને પણ ‘પિતા અને પુત્રીઓના પ્રેમસંબંધ’ સબબે પૂછ્યો હતો. સૌથી નાની પુત્રીએ પોતાના પિતાને વાસ્તવિકતા ઉપર આધારિત જવાબ આપ્યો હતો, જે તેમને પસંદ પડ્યો ન હતો. પરંતુ, પાછળથી તેમને જ્યારે જીવનના કપરા કાળનો સામનો કરવાનો પ્રસંગ આવ્યો, ત્યારે જ ખબર પડી હતી કે નાની પુત્રી ખરેખર સાચી હતી અને બાકીની પુત્રીઓએ તો સાવ કૃત્રિમ એવા જવાબ વડે તેમને માત્ર ખુશ જ કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો હતો. તેમણે રાજ્યના વારસદાર તરીકેનો હક પ્રાપ્ત કરવા માટે માત્ર વાણીવિલાસથી જ તેમને રીઝવ્યા હતા.

મારી બહેન, આપણી જિંદગી એક એવી સ્કૂલ છે કે જ્યાં જીવનના છેલ્લા શ્વાસ સુધી આપણે સતત શીખતા રહેવાનું જ હોય છે. પ્રેમનો કોઈપણ પ્રકાર હોય, પણ જો તે સાચો હોય તો તે કદીય શબ્દોનો મોહતાજ બની શકે નહિ.

હવે તને મારા આ મુદ્દાને વધુ સ્પષ્ટ કરવા માટે આગળ લખું છું. તમે લોકોએ માદરે વતન એવા આપણા ભારત દેશથી સ્થળાંતર કરીને હાલમાં અમેરિકા ખાતે વસવાટ કર્યો છે. આ પહેલાં તમે લોકો આફ્રિકાના યુગાન્ડા દેશમાં રહેતાં હતાં. પરંતુ ૧૯૭૧માં લશ્કરના ફિલ્ડ માર્શલ ઈદી અમીને સરકારનો કબજો લઈ લીધો અને દેશ અંધાધૂધીમાં ઘેરાઈ ગયો. લશ્કર ગામડાંઓ ઉપર ગેરિલા પદ્ધતિએ ત્રાટકતું અને પોલિસ પણ નાગરિકો ઉપર કેર વર્તાવતી હતી. તમારા કુટુંબની સલામતી માટે તમે લોકોએ અમેરિકા સ્થળાંતર કર્યું હતું. આ આફતની પળોએ તમે લોકોએ અનુભવ્યું હશે કે બહોળા પરિવારનાં આપ સૌએ એકબીજાં સાથે ખૂબ જ આત્મીયતા અનુભવી હશે. અહીં એક વાત સ્પષ્ટ થાય છે કે જ્યારે કોઈ સામૂહિક આફત આવે ત્યારે આફતનો ભોગ બનેલાં સૌ કોઈ પોતાના અંગત મતભેદો ભૂલી જઈને સંઘભાવનાએ તેનો મુકાબલો કરતાં હોય છે અને એકબીજાંના મનોબળને સુદૃઢ રીતે જાળવી રાખતાં હોય છે. તારા પ્રશ્નનો અડધો જવાબ અહીં મળી જાય છે.

હવે તારા પ્રશ્નનો બાકીનો અડધો જવાબ એક કલ્પના કરીને મેળવી શકાશે. તમે લોકોએ આખા કુટુંબ સાથે    હિજરત કરી અને સ્વાભાવિક રીતે જ લોહીના સંબંધે બંધાયેલાં તમે સૌ કુટુંબીજનો એકબીજાંની વધુ નજીક આવો તે સ્વાભાવિક છે. પરંતુ માની લે કે તારે તારા કોઈ પાડોશીના કુટુંબ સાથે હિજરત કરવાની નોબત આવી હોય તો ત્યાં તારા લોહીના સંબંધો ન હોઈ માત્ર પાડોશી તરીકેના લાગણીના સંબંધો જ કામના બની રહેશે. તમારાં એ પાડોશીઓ સાથે તમારે કોઈકવાર લડવા ઝઘડવાનું પણ બન્યું હશે. આમ છતાંયે એ લોકો અને તું પણ એ ભૂતકાળને ભૂલી જઈને વર્તમાન પરિસ્થિતિનો જ માત્ર વિચાર કરશો અને એ રીતે એકબીજાંને અનુકૂળ થઈને જીવનના વસમા દિવસો પસાર કરશો. આમ અહીં ફલિત એ જ થાય છે કે સંબંધો લોહીના હોય કે લાગણીના, પણ આફત કે દુ:ખના સમયે એના પ્રકારનું કોઈ મહત્ત્વ રહેતું નથી અને ત્યાં માત્ર આત્મીય ભાવ જ એકબીજાંને જોડી રાખે છે.

આ તો આફતની પળોએ સંબંધોની કસોટી થવાની વાત થઈ, પણ સામાન્ય સંજોગોમાં શું થાય અથવા થઈ શકે તેની થોડીક વાત કરી લઈએ. સામાન્ય સંજોગોમાં માણસને એકબીજાંના પ્રેમની કિંમત હોતી નથી. સહવસવાટના કારણે એ સંબંધો માત્ર ઔપચારિક જ બની રહેતા હોય છે. હવે કારણોવશાત્ બે વ્યક્તિઓ વચ્ચે વિયોગની સ્થિતિ સર્જાય, ત્યારે જ તેમના પ્રેમ કે સંબંધનું સાચું મૂલ્ય અંકાતું હોય છે. એટલે જ તો કહેવાયું છે કે ‘Persons or things are valued high when they are away from us.’. આપણો જ દાખલો લઈએ તો આપણે એકબીજાંથી આશરે દસ હજાર માઈલ દૂર છીએ અને તેથી આપણને એકબીજાંની વધુ યાદ આવતી હોય છે. હવે આપણે સાથે જ રહેતાં હોઈએ તો આપણને એકબીજાંનું વધારે આકર્ષણ રહે નહિ.

મારા આ પત્રના સમાપને આવવા પહેલાં  એક બાબત આપણે સમજી લઈએ કે આ કોઈ આપણે ભણતાં હતાં ત્યારે થતી ચર્ચાસભાઓ જેવો કોઈ મુદ્દો નથી. અહીં કોઈ એકને ચઢિયાતું અને બીજાને ઊતરતું બતાવવાનો પણ કોઈ આશય નથી. આપસી સંબંધો ગમે તે પ્રકારના હોય પણ તે સમય, સંજોગ અને પરિસ્થિતિ ઉપર આધાર રાખતા હોય છે. સગાભાઈઓ કે સગી બહેનો, અરે માતા-સંતાનો સુદ્ધાંપણ, આપસમાં લડતાં ઝઘડતાં હોય છે. પાડોશીઓ પણ ઘણીવાર એકબીજાંનાં ભવોભવનાં દુશ્મન બની જતા હોય છે. તો વળી કોઈવાર અજાણ્યાઓ સાથે એવી આત્મીયતા બંધાઈ જતી હોય છે કે જે જીવનનું અમોલ સંભારણું બની રહેતું હોય છે.

મારા પત્રને સમાપ્ત તો કરું છું, પણ તારી પાસેથી જાણવા માગું છું કે હાલના આપણા ઇન્ટરનેટિયા ટેલિગ્રામના શબ્દો જેવા સાવ લાગણીહીન અને શુષ્ક પત્રવ્યવહારો અને આ પ્રકારના લિખિત અને લાગણીસભર  પરંપરાગત પત્રોમાં કોઈ ફરક ખરો?

સર્વે કુટુંબીજનોને મારી મધુરી યાદ.

સસ્નેહ,

વલીભાઈ

– વલીભાઈ મુસા

 

(199) પ્રસન્નતા અને ગમગીની

Click here to read in English

અમેરિકા ખાતે સ્થિત મારી ભત્રીજી અનીસાના જન્મદિવસ ઉપરના મારા અભિનંદન પત્રનો એક અંશ : –

“મારી વ્હાલી દીકરી,

આજે તારો જન્મદિવસ છે. હું અહીં ભારત ખાતેના આપણા સંયુક્ત પરિવાર વતી માસુમીન (અ.સ.) ના વસીલા થકી સર્વશક્તિમાન અલ્લાહને દુઆ કરું છું તે પોતાની દયા અને મહેરબાની વડે તારા જીવનમાં દુન્યવી અને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિઓ સિદ્ધ થવા માટે તને સહાયરૂપ થાય. (આમીન)

 

(194) જાણે કે તેઓ અમારાં ખરાં મા ન હોય!

Click here to read in English with Image of our mother

આજે માતૃદિન નથી કે જેને આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસ તરીકે મનાવવામાં આવે છે. પરંતુ, મારા મનથી તો પ્રત્યેક દિવસ માતૃદિવસ જ છે. ધ્વનિ જોશી નામે ગુજરાતી બ્લોગર એક જગ્યાએ પોતાનાં માતુશ્રી પરત્વેની લાગણીને આલંકારિક ભાષામાં અભિવ્યક્ત કરતાં આ રીતે લખે છે કે માતાના ઉપકારોને યોગ્ય રીતે બિરદાવવા માટે પૃથ્વી જેવડા મોટા ખડિયામાંની શાહી અને આકાશ જેવડો વિશાળ કાગળ પણ અપર્યાપ્ત બની રહે. આમ છતાંય માતાએ પણ બાળકોનો ઉછેર કરતી વખતે પોતાને આદર્શ માતા તરીકેની પ્રશંસાને લાયક બનાવવી પડે. એ સર્વશક્તિમાન ઈશ્વરની અસીમ કૃપા છે કે તેણે સ્ત્રીને સ્વભાવથી જ માતૃત્વની લાગણીથી નવાજી છે. માતૃત્વ એ કંઈ એવો વિષય નથી કે જેને માતાઓને શીખવવાની જરૂર પડે. આમ છતાંય આજકાલ વ્યાવસાયિક અને સ્વૈચ્છિક જાહેર સેવાકીય સંસ્થાઓ દ્વારા માતૃત્વને સમજાવવા માટેનાં વિપુલ સાહિત્યો અને માર્ગદર્શન કેન્દ્રો ઉપલબ્ધ છે.