(219) જાણે કે મિ. જેફ (Jeff) જીવિત જ છે!

Click here to read in English with Image

આ આર્ટિકલને લખતાં હું શબ્દાતીત વ્યથા અનુભવી રહ્યો છું, કેમકે મારા અગાઉના બ્લોગ “A full circle swallowed 22 years” (એક સંપૂર્ણ પરિક્રમા ૨૨ વર્ષ ઓહિયાં કરી ગઈ) ના નાયક (Hero) હવે આપણી વચ્ચે નથી. લેખનું શીર્ષક વિશિષ્ટ અને તત્વજ્ઞાનીય રીતે ગહન અર્થ ધરાવનારું છે, પણ અહીં તેનું અર્થઘટન કે તેની ચર્ચા કરવાનો કોઈ અવકાશ નથી.

હું લગભગ અર્ધી સદી સુધીના ભૂતકાળ તરફ પાછો ફરું છું, જ્યારે કે અમે બંને પ્રથમ વાર વોલિબોલના મેદાન ઉપર એકબીજાને મળ્યા હતા અને એ પહેલી જ મુલાકાતે અમારી વચ્ચે મિત્રાચારીના અંકુર ફૂટ્યા હતા. વર્ષો વીતતાં જતાં અમે એકબીજાના ભાઈ સમાન બની રહ્યા અને અમારી દોસ્તીની સમગ્ર સમયાવધિ દરમિયાન અમે એકબીજા સાથે હૃદયના હર્ષશોકને વહેંચતા રહ્યા. આટલા લાંબા સમય દરમિયાન છેલ્લાં સાત વર્ષને બાદ કરતાં અમે ભાગ્યે જ એકાદ હજાર દિવસ સાથે રહ્યા હોઈશું. મિ. જેફ પરદેશમાં અને હું અહીં ભારત ખાતે જ રહ્યો હોવા છતાં અમારી વચ્ચેનો નિયમિત પત્રવ્યવહાર એવો રહ્યો કે અમને કદીય એવું લાગ્યું ન હતું કે અમારી વચ્ચેનું ભૌતિક અંતર અમને એકબીજાથી વિખુટા પાડી શક્યું હોય!

 

(218) તમાકુત્યાગના પ્રયોગો અથવા મારી શરમકથા – ૨ (ક્રમશ:)

કસ્તુરીમૃગને ખબર નથી હોતી કે તેની પોતાની નાભિમાંથી જ કસ્તુરીની સુગંધ આવે છે અને એ બિચારું કસ્તુરીની તલાશમા પર્વત પર્વત, જંગલ જંગલ ભટક્યે જ જતું હોય છે. ગુમશુદા બાળકની શોધમાં બહાવરી બનીને દરબદર ભટકતી કોઈ ધુની માતાને એમ કહેવામાં આવતું હોય છે કે તેની કમરે તેડાએલું બાળક અન્ય કોઈનું નહિ, પણ તેનું પોતાનું જ છે! બસ, આવું જ થતું હોય છે મારા તમારા જેવા અનેકોના જીવનમાં કે તેમની સમસ્યાઓના ઉકેલ તેમની પાસે જ હોવા છતાં તેઓ અત્ર, તત્ર, સર્વત્ર તેની તલાશ અર્થે પરિભ્રમણ કર્યે જતા હોય છે. મારા આ કથન સંદર્ભે પ્રાચીન કવિ ધીરા ભગતની કૃતિ “તરણા ઓથે ડુંગર”ને ટાંકીશ જેનાથી મારા સુજ્ઞ વાંચકો સુવિદિત થશે કે ઘણીવાર માનવજીવનની કોઈ ડુંગરસમાન સિદ્ધિઓ કે વૈજ્ઞાનિક શોધસંશોધનો આડે એક ક્ષુદ્ર તણખલું માત્ર જ હોય છે અને તે સહજ રીતે જ દૂર થઈ જતાં પેલું મહત્વનું લક્ષ્ય જે અદૃશ્ય હોય છે તે દૃશ્યમાન થઈ જતું હોય છે.

તમાકુના વ્યસનમાંથી મુક્ત થવાના મારા અસફળ પ્રયત્નો મારા વ્યસનની અર્ધી સદી ઉપરાંતની અવધિ દરમિયાન અવિરત ચાલુ જ રહ્યા. મારા ભાગ્યની વક્રતા ગણો કે જે ગણો તે, પણ હું તમાકુના વ્યસન આગળની મારી લાચારીના એક માત્ર અપવાદ સિવાય (આત્મશ્લાઘા જેવું લાગે તો માફી ચાહું છું!) મારા સમગ્ર જીવનકાળમાં દૃઢ નિશ્ચયબળે કોણ જાણે કેટકેટલાય સંઘર્ષોમાંથી ઈશ્વરકૃપાએ હું પાર ઊતર્યો છું. માનવીમાત્રમાં એકાદ એવી કમજોરી હોય જ છે અને મારા દુર્ભાગ્યે મને મારી આ કમજોરી સાથે પનારો પડ્યો.

 

(217) તમાકુત્યાગના પ્રયોગો અથવા મારી શરમકથા – ૧ (ક્રમશ:)

હાલમાં તમિલનાડુ પણ તે કાળે મદ્રાસ તરીકે ઓળખાતા ભારતના એ રાજ્યના ટ્રીચી (Trichi) જિલ્લાના વેલાયુથમપાલયમ (Velayuthampalayam) મુકામેથી પેસેન્જર ટ્રેઈનમાં એ બધાં રવાના થઈને અમદાવાદના કાળુપુરના એ જથ્થાબંધ બજારમાં આવી પહોંચ્યાં હતાં. એમાંનાં કેટલાંક છૂટક વેપારે પાનબીડીના ખુમચાવાળા એ તંબોળી કે જે આ શરમકથાના ખલનાયક (Villain) તરીકે આગળ ઉપસશે તેના સુધી પહોંચ્યાં હતાં. હા જી, એ હતાં નાગરવેલનાં પાન!

મેઘલી એ સાંજ હતી અને કાલુપુરના દિલ્હી તરફના મીટર ગેજના એ રેલ્વે પ્લેટફોર્મ ઉપર લાગતી એ લોકલ ટ્રેઈનના ડબ્બામાં બેસવાની સીટ મેળવી લેવાની લાલચે છાપરા બહાર ઊભો રહીને પંદરેક મિનિટ સુધી હું પલળ્યો હતો. છાપરા નીચે જમા થએલી ભીડનાં પેસેન્જરોએ બેસવાની જગ્યા મેળવવાની હાલાકી સામે મેં ડહાપણનું કામ કર્યું હતું કે પલળીને પણ પાંચેક કલાકની ત્રીજા વર્ગની મારી સફરને હું આરામદેય બનાવી લેવાનો હતો.

 

(215) ભેદભરમની ભીતરમાં – ભૂતપ્રેત (3)

મારા વાંચકોએ ‘ભૂતપ્રેત’ ના વિષયે સાવ સંક્ષિપ્ત એવી મારી એક વાર્તા ‘The Proof’ જેનો મેં ‘સાબિતી’ શીર્ષકે અનુવાદ પણ આપ્યો છે તે વાંચી હશે. એ વાર્તા વિષે કહું તો એ માત્ર સાહિત્યિક રચના જ હતી અને તે સંપૂર્ણપણે કાલ્પનિક હતી. ભૂતપ્રેતના અસ્તિત્વ વિષે મતમતાંતરો હોવા છતાં સૌ કોઈ જન ભૂતના વાસ્તવિક કે કાલ્પનિક એવા ભયથી બાકાત રહી શકે નહિ અને આ એક માત્ર થિયરીને પકડીને સાહિત્યસર્જકો કે ફિલ્મ-સિરીયલના નિર્માતાઓએ સાહિત્યના નવ રસો પૈકીના આ ભયાનક રસની નિષ્પત્તી દ્વારા લોકોને મનોરંજનો (કોઈપણ રસ વ્યથાઓનું શમન કરે જ એ અર્થમાં) પૂરાં પાડ્યાં છે અને એવાં સર્જનો પ્રસિદ્ધિ પણ પામ્યાં છે. અહીં મારા આજના લેખમાં હું મારા પોતાના ભૂતપ્રેત વિષેના જાતઅનુભવોને આપવા માગું છું, જેમાં હકીકત વિષે કોઈ જ અતિશયોક્તિ નહિ હોય; પણ હા, તેને સાહિત્યિક ઓપ તો જરૂર આપવામાં આવશે અને એ વાંચકોને વાંચનમાં જકડી રાખવા માટે જરૂરી પણ હોય છે.

મારા લેખમાં આગળ વધવા પહેલાં મારા Disclaimer ને ટૂંકમાં રજૂ કરીશ કે અહીં ભૂતપ્રેતની લોકમાન્યતાને દૃઢ કરવાનો મારો કોઈ ઈરાદો નથી કે વૈજ્ઞાનિક અથવા અવૈજ્ઞાનિક રીતે પણ ભૂતપ્રેતનું અસ્તિત્વ હોવા ન હોવાનો એવો કોઈ દાવો પણ હું કરવા માગતો નથી. ઘણા લોકો મારા જેવા જ હશે કે જેઓ ભૂતપ્રેતના વહેમ કે તેવી અંધશ્રદ્ધામા માનતા નહિ હોય અને છતાંય એવા કોઈ પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ અનુભવો થયેથી પોતાની માન્યતામાં થોડા કે વધુ પ્રમાણમાં ચલિત પણ થયા હોય!. લેખની કદમર્યાદાને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં હું અનેક પૈકીના મારા એવા બેએક જાતઅનુભવોને રજૂ કરીશ.

 

(214) અપમાનજનક દાંપત્ય સંબંધો કે ઘરેલુ હિંસા

Click here to read in English
થોડાક મહિના પહેલાં કોઈક વેબસાઈટ ઉપરની ગરમાગરમ સમાચાર કોલમે મને પ્રોત્સાહિત કર્યો હતો કે મારે ઉપરોક્ત વિષયે કંઈક લખવું અને એ કામે હવે હું અહીં ઉપસ્થિત છું. આગળ વધવા પહેલાં ઉપરોક્ત સમાચારને સંક્ષિપ્તમાં ધ્યાનાકર્ષિત કરવાની છૂટ લઉં છું. એક ૪૪ વર્ષીય ટી.વી. અને ફિલ્મ કલાકાર ચાર્લિ શીન (Charlie Sheen)ની તા.૨૫-૧૨-૨૦૦૯ ના રોજ તેની પત્ની બ્રૂક મ્યુલર (Brooke Mueller)ની US પોલીસને ૯૧૧ નંબરના ફોન ઉપરની ફરિયાદને આધારિત ધરપકડ કરવામાં આવી હતી, જેમાં તેણીના ઉપર શારીરિક હૂમલો કરવાનો તેના ઉપર આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ચાર્લિ શીનને ઘરેલુ હિંસા આચરવાના દોષારોપણના મુદ્દે નાતાલનો મોટા ભાગનો દિવસ જેલની કોટડીમાં ગાળવો પડ્યો હતો. મ્યુલરનો આક્ષેપ હતો કે જ્યારે તેણીએ ચાર્લિને પોતાને છૂટાછેડા જોઈએ છે તેવું કહેતાં તેણે ચપ્પુ ઘૂમાવીને પોતાને મારી નાખવાની ધમકી આપી હતી. તેણીના કથન મુજબ ચાર્લિએ કહ્યું હતું કે, ‘તું ભયના ઓથાર હેઠળ જ રહે તે જ ઉત્તમ છે. વળી આ વાત જો તું કોઈને કહીશ, તો હું તને મારી નાખીશ.’

પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિઓના જીવનમાં ઘટેલી ઘટનાઓ સમાચાર માધ્યમોની મથાળાની મુખ્ય લીટીઓ બનતી હોય છે, પણ સામાન્ય માણસોના જીવનની આવી ઘટનાઓ મહત્વની અને નોંધપાત્ર હોવા છતાંય તેમના તરફ ધ્યાન સુદ્ધાં આપવામાં આવતું નથી હોતું. દાંપત્યજીવનની અપમાનજનક સ્થિતિ એ વિશ્વવ્યાપી સમસ્યા છે કે જે ભિન્નભિન્ન સંસ્કૃતિઓમાં વ્યાપ્ત હોઈ દુનિયાભરની મોટાભાગની સ્ત્રી-વસ્તીને તે સ્પર્શે છે. છેલ્લા કેટલાક દસકાઓથી પત્નીઓ પ્રત્યેનો તિરસ્કૃત વ્યવહાર એ સામાજિક સમસ્યા તરીકે ઓળખાવા માંડ્યો છે અને ઘણા બધા દેશોની સ્ત્રીઓ પતિઓ દ્વારા આચરાતા આવા જંગાલિયતભર્યા કૃત્યને નિર્મૂળ કરવા અથવા તેમાં બદલાવ લાવવા સંગઠિત થઈને પોતાનો અવાજ ઊઠાવી રહી છે. પેલા નિષ્ઠુર પતિઓ પીડાદાયી મારઝૂડ, ધમકીઓ અને વિવિધ ફોજદારી ગુનાહિત કૃત્યો દ્વારા પત્નીઓને ત્રાસ આપતા હોય છે. આવી દુ:ખી સ્ત્રીઓ હરપળે પોતાની જિંદગીની અસલામતીના ભય હેઠળ જીવતી હોય છે. શાબ્દિક અપમાનો (મહેણાંટોણાં), ધમકીઓ અને શારીરિક ઈજાઓ રોજિંદી ઘટનાઓ હોવા ઉપરાંત આવી પરિસ્થિતિને લાંબા સમય સુધી ખેંચ્યે રાખવાથી કેટલાક કિસ્સાઓમાં તો પોતાની જિંદગીથી હાથ ધોઈ નાખવાની સ્થિતિ પણ સર્જાતી હોય છે. દાંપત્યપીડનને કૌટુંબિક અંગત કે ઘરેલુ મામલો સમજવામાં આવતો હોવાના કારણે આવી પીડિત સ્ત્રીઓ મિત્રો, કુટુંબીજનો કે સત્તાવાળાઓ તરફથી કોઈ મદદ કે સહકાર મેળવી શકતી નથી કે જે થકી તેમના ઉપર થતો અત્યાચાર કાં તો બંધ થાય કે પછી એવા જીવનસાથીથી પોતે કાયમી છૂટકારો પામી શકે.