(219) જાણે કે મિ. જેફ (Jeff) જીવિત જ છે!

Click here to read in English with Image

આ આર્ટિકલને લખતાં હું શબ્દાતીત વ્યથા અનુભવી રહ્યો છું, કેમકે મારા અગાઉના બ્લોગ “A full circle swallowed 22 years” (એક સંપૂર્ણ પરિક્રમા ૨૨ વર્ષ ઓહિયાં કરી ગઈ) ના નાયક (Hero) હવે આપણી વચ્ચે નથી. લેખનું શીર્ષક વિશિષ્ટ અને તત્વજ્ઞાનીય રીતે ગહન અર્થ ધરાવનારું છે, પણ અહીં તેનું અર્થઘટન કે તેની ચર્ચા કરવાનો કોઈ અવકાશ નથી.

હું લગભગ અર્ધી સદી સુધીના ભૂતકાળ તરફ પાછો ફરું છું, જ્યારે કે અમે બંને પ્રથમ વાર વોલિબોલના મેદાન ઉપર એકબીજાને મળ્યા હતા અને એ પહેલી જ મુલાકાતે અમારી વચ્ચે મિત્રાચારીના અંકુર ફૂટ્યા હતા. વર્ષો વીતતાં જતાં અમે એકબીજાના ભાઈ સમાન બની રહ્યા અને અમારી દોસ્તીની સમગ્ર સમયાવધિ દરમિયાન અમે એકબીજા સાથે હૃદયના હર્ષશોકને વહેંચતા રહ્યા. આટલા લાંબા સમય દરમિયાન છેલ્લાં સાત વર્ષને બાદ કરતાં અમે ભાગ્યે જ એકાદ હજાર દિવસ સાથે રહ્યા હોઈશું. મિ. જેફ પરદેશમાં અને હું અહીં ભારત ખાતે જ રહ્યો હોવા છતાં અમારી વચ્ચેનો નિયમિત પત્રવ્યવહાર એવો રહ્યો કે અમને કદીય એવું લાગ્યું ન હતું કે અમારી વચ્ચેનું ભૌતિક અંતર અમને એકબીજાથી વિખુટા પાડી શક્યું હોય!

 

(218) તમાકુત્યાગના પ્રયોગો અથવા મારી શરમકથા – ૨ (ક્રમશ:)

કસ્તુરીમૃગને ખબર નથી હોતી કે તેની પોતાની નાભિમાંથી જ કસ્તુરીની સુગંધ આવે છે અને એ બિચારું કસ્તુરીની તલાશમા પર્વત પર્વત, જંગલ જંગલ ભટક્યે જ જતું હોય છે. ગુમશુદા બાળકની શોધમાં બહાવરી બનીને દરબદર ભટકતી કોઈ ધુની માતાને એમ કહેવામાં આવતું હોય છે કે તેની કમરે તેડાએલું બાળક અન્ય કોઈનું નહિ, પણ તેનું પોતાનું જ છે! બસ, આવું જ થતું હોય છે મારા તમારા જેવા અનેકોના જીવનમાં કે તેમની સમસ્યાઓના ઉકેલ તેમની પાસે જ હોવા છતાં તેઓ અત્ર, તત્ર, સર્વત્ર તેની તલાશ અર્થે પરિભ્રમણ કર્યે જતા હોય છે. મારા આ કથન સંદર્ભે પ્રાચીન કવિ ધીરા ભગતની કૃતિ “તરણા ઓથે ડુંગર”ને ટાંકીશ જેનાથી મારા સુજ્ઞ વાંચકો સુવિદિત થશે કે ઘણીવાર માનવજીવનની કોઈ ડુંગરસમાન સિદ્ધિઓ કે વૈજ્ઞાનિક શોધસંશોધનો આડે એક ક્ષુદ્ર તણખલું માત્ર જ હોય છે અને તે સહજ રીતે જ દૂર થઈ જતાં પેલું મહત્વનું લક્ષ્ય જે અદૃશ્ય હોય છે તે દૃશ્યમાન થઈ જતું હોય છે.

તમાકુના વ્યસનમાંથી મુક્ત થવાના મારા અસફળ પ્રયત્નો મારા વ્યસનની અર્ધી સદી ઉપરાંતની અવધિ દરમિયાન અવિરત ચાલુ જ રહ્યા. મારા ભાગ્યની વક્રતા ગણો કે જે ગણો તે, પણ હું તમાકુના વ્યસન આગળની મારી લાચારીના એક માત્ર અપવાદ સિવાય (આત્મશ્લાઘા જેવું લાગે તો માફી ચાહું છું!) મારા સમગ્ર જીવનકાળમાં દૃઢ નિશ્ચયબળે કોણ જાણે કેટકેટલાય સંઘર્ષોમાંથી ઈશ્વરકૃપાએ હું પાર ઊતર્યો છું. માનવીમાત્રમાં એકાદ એવી કમજોરી હોય જ છે અને મારા દુર્ભાગ્યે મને મારી આ કમજોરી સાથે પનારો પડ્યો.

 

(216) મિત્રો એ જ આપણું ભાગ્ય, સારું કે નરસું!

Click here to read in English
તાજેતરમાં એકાદ અઠવાડિયા અગાઉ વિશ્વભરમાં મૈત્રી દિવસ ઊજવાઈ ગયો. પશ્ચિમના દેશો ધાર્મિક ઉપરાંત કેટલાક સામાજિક દિવસોને પણ મહત્વ આપે છે. દર વર્ષે ઓગસ્ટ માસના પહેલા રવિવારને યુ.એસ કોંગ્રેસ દ્વારા ઈ.સ. 1935માં મૈત્રી દિવસ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. હાલમાં તો ઘણા દેશો આ પ્રથાને અનુસરે છે અને આ દિવસને મૈત્રી દિવસ તરીકે ઊજવે છે. વળી આ દિવસ યુવાવર્ગ પૂરતો પણ સીમિત નથી, કોઈપણ વયજૂથનાં સ્ત્રીપુરુષ આ દિવસની ઉત્સાહભેર ઊજવણી કરે છે અને મૈત્રીને જિંદગીના અવિભાજ્ય અંગ તરીકેનું મહત્વ આપીને તેનો આનંદ પણ લૂંટે છે.

મેં મારા અગાઉના કોઈક લેખમાં લખ્યું હતું કે આપણા જીવનમાં સગાંસંબંધીની ભેટ તો ઈશ્વરની ઈચ્છાને આધીન કોઈ કુટુંબમાં જન્મ લેવા માત્રથી આપણને મળી જતી હોય છે, પછી ભલેને તેઓ આપણને માફક આવે કે ન પણ આવે. પરંતુ, આપણે ખાસ તો ઈશ્વરનો એ માટે તો ખૂબ ખૂબ આભાર માનવો જોઈએ કે તે આપણને મિત્રોની પસંદગી કરવા માટેની તક પૂરી પાડે છે. મિત્ર એ પત્નીની જ જેમ આપણા જીવનમાં આપણા જન્મ પછી જ નવીન વ્યક્તિ તરીકે દાખલ થાય છે. આમ, અહીં હું મિત્રાચારી ઉપરના મારા વિચારોને રજૂ કરીશ અને તેમને સમર્થન આપતાં કેટલાક ઉમદા અને મહાન લોકોનાં અવતરણોને મારા લેખમાં જ્યાં ભાર મૂકવો જરૂરી લાગશે ત્યાં હું આપતો રહીશ.

 

(195) ભાવપ્રતિભાવ – ૧ (સુશ્રી પ્રજ્ઞાબેન વ્યાસ)

ડો. ચન્દ્રવદનભાઈ મિસ્ત્રીના બ્લોગ ઉપર ‘વ્યક્તિપરિચય-મિત્રતા’ શ્રેણીની રચનાઓને કાવ્યકૌશલ્ય કરતાં વિશેષે કરીને ભાવકૌશલ્યના પરિપ્રેક્ષ્યમાં માણવા જેવી છે. “૬૦+ ગુજરાતીઓ” ગ્રુપના હોમ પેજ તથા સ્વાગત સંદેશ ઉપર વયોવૃદ્ધોને બાળકો તરીકે સંબોધવામાં આવ્યાં છે. બાળકોની અનેક ખાસિયતો પૈકીની એક તેમની ‘નિખાલસતા’ સૌને ખૂબ જ પ્રિય હોય છે. ચન્દ્રવદનભાઈની એક બાળકના જેવી નિખાલસ અને કાલીઘેલી ભાષામાં જાણે કે લખાએલી હોય તેવી તેમની વિવિધ વિષયો ઉપરની કાવ્યરચનાઓનો બંધાણી માત્ર હું જ નહિ, પણ અનેકાનેક તેમના વાંચકો પણ છે; જેની પ્રતીતિ આપણને થાય છે જે તે રચના ઉપર ગોઠવાયે જતા કોમેન્ટ્સના ખડકલા થકી.

મારી આ કોમેન્ટના મૂળ પાટે આવું તો ચન્દ્રવદનભાઈએ મને ખાસ નિમંત્રણ પાઠવ્યું હતું કે મારે પ્રજ્ઞાબેન ઉપરના પરિચયકાવ્ય ઉપર કંઈક લખવું, જેનો મેં તાત્કાલિક પ્રત્યુત્તર તો આ શબ્દોમાં આપી દીધો હતો : “પ્રજ્ઞાબેન ઉપરની પોસ્ટ વાંચી, ત્યારનો ઉત્સુક છું કે સરસ કોમેન્ટ મૂકું. પ્રજ્ઞાબેન વિશિષ્ટ વ્યક્તિ હોઈ ખૂબ જ વિચારણાપૂર્વક લખાય તેમ હું ઈચ્છું છું. થોડોક મુડ અને ફુરસદ બેએક દિવસમાં કામને અંજામ અપાવશે જ. વિલંબમાં થોડીક તબિયતની અસ્વસ્થતા પણ કારણભૂત છે.”

 

(193) એક સજ્જનનું મૃત્યુ

Click here to read in English

હું આજે એક એવી પ્રતિભાશાળી વ્યક્તિ વિષે વાત કરવા જઈ રહ્યો છું, જે આજે આ દુનિયામાં હયાત નથી. ટૂંકમાં હું કહી શકું કે તેઓ પોતાના સમયના સ્થાનિક Hero (નાયક) હતા. મારા તેમની સાથેના સંબંધોની કોઈ વ્યાખ્યા ન આપી શકાય, તેમ છતાંય એને ‘મિત્રતા’ એવું નામ તો જરૂર આપીશ. તેઓ હતા કાણોદરના વતની શ્રી અહમદભાઈ પલાસરા કે જે માત્ર 44 વર્ષની યુવાવયે અવસાન પામ્યા હતા. એ વખતે મેં મરહુમના સંયુક્ત પરિવારને સંબોધતો એક દિલાસાપત્ર લખ્યો હતો. મરહુમના કુટુંબીજનોની પૂર્વ સંમતિથી હું એ આખોય પત્ર અહીં રજૂ કરું છું, જે મરહુમને સારી રીતે સમજવા માટે સ્વયં સ્પષ્ટ અને પૂરતો છે.